Τρίτη 27 Μαΐου 2014

Αίολος. Από το Α έως το ς...

Μεσημέρι Κυριακής 11 Μαΐου ώρα 15:38. Το πρώτο ελληνικό ραδιοερασιτεχνικό φορτίο φτάνει στο μέγιστο ύψος του στα 30.886 μέτρα και ο Αίολος, το μπαλόνι που το μεταφέρει στην Στρατόσφαιρα, διαλύεται με θέα τον Μεσσηνιακό, την νήσο Πρώτη και τον κόλπο του Ναβαρίνου... 
Άλλη μια κατάκτηση των Ελλήνων ραδιοερασιτεχνών...


Όλα είχαν αρχίσει μήνες πριν: Με τεκτονική μυστικότητα από τον Σεπτέμβρη βάλαμε μπροστά την υπόθεση "Μπαλόνι" ιδέα του Χρήστου SV1NJX. Αποφασίσαμε ότι θα γινόταν επίσημα και οργανωμένα χωρίς προχειρότητες. Και πως θα ήταν απόλυτα ραδιοερασιτεχνικό event με ιδιοκατασκευή όλων των βαθμίδων που θα χρειαστούμε. Από ηλεκτρονικά είχαμε την τεχνογνωσία αλλά από όλα τα υπόλοιπα μαύρα μεσάνυχτα! Αέριο; Ήλιο; πόσο θέλουμε; πως θα το φουσκώσουμε; που θα το βρούμε μετά; και αν πέσει κανένα αεροπλάνο και μας "δέσουνε"; τι βάρος θα σηκώσει; μπαταρίες;!! χαμός! Καλύτερα να ρωτήσουμε...
Δυστυχώς όταν ρωτάς τέτοια πράγματα και δεν κρατάς στο χέρι και μια χοντρή "χορηγία" δεν παίρνεις απαντήσεις... Οπότε ξεκινήσαμε από το μηδέν.

Έπρεπε να οργανώσουμε μια ομάδα και να μοιράσουμε τις αρμοδιότητες ώστε να δουλέψουμε περισσότερα άτομα το project. Και βεβαίως έπρεπε να μοιραστούμε το οικονομικό κόστος
.
Τον Δεκέμβριο είχαμε πλησιάσει όλους τους συναδέλφους της μελλοντικής ομάδας -μόνο ένας αρνήθηκε να συμμετέχει- και καταλήξαμε στο επταμελές σχήμα. Αποφασίσαμε να προχωρήσουμε στην έκδοση όλων των απαιτούμενων αδειών για την πτήση αλλά και την έκδοση του ειδικού διακριτικού J43VHF. Το επίθεμα VHF είχε χρησιμοποιηθεί μέχρι τώρα σε δυο πετυχημένες expedition στους Οθωνούς SY8VHF και στην Κρήτη SY9VHF και αυτό από μόνο του δημιουργούσε προσδοκίες...

Αρχές Απριλίου είμαστε σχεδόν έτοιμοι και κάνουμε επίσημη ανακοίνωση. Οι πρώτες αντιδράσεις είναι θετικές ενώ η ηλεκτρονική φόρμα εθελοντών αρχίζει να συμπληρώνεται από συναδέλφους όλης της χώρας!


Κυριακή 11 Μαΐου, ώρα 6:00 π.μ. Αμέσως μετά τα διόδια της Ελευσίνας δεξιά ένα κομβόι με 15 περίπου οχήματα ξεκινάμε για Μεγαλόπολη. Στην εθνική οδό Κορίνθου-Τρίπολης και άλλα οχήματα από την SV3 προστίθενται στην πορεία μας.
Η Μεγαλόπολη επιλέχθηκε για δυο λόγους: Είναι δυτικά και υπολογίζαμε ότι η πορεία του HAB  θα κινηθεί προς ανατολή οπότε είχε περιθώριο να πέσει σε ξηρά, κοντά στο Άργος ή την Κόρινθο.

 Συνδέεται με ένα σύγχρονο αυτοκινητόδρομο με την Αθήνα που εξασφαλίζει γρήγορη και ασφαλή μετάβαση.
Φτάσαμε σε δυο ώρες και κάτι... 


 Ώρα 08:30 Αρχίζει να στήνεται ο σταθμός των 40μέτρων. Υπεύθυνος για το στήσιμο είναι ο Κώστας SV1OAA με τον Σωτήρη SV1QT, ενώ αρκετοί εθελοντές βοηθάνε στο στήσιμο. 

Ο σταθμός θα έχει επικοινωνία σε όλη τη διάρκεια του event με συναδέλφους σε όλη την Ελλάδα που είναι ήδη σε ετοιμότητα. Μας ενδιέφερε να δούμε ακριβώς την ώρα που τα beacons  του Αιόλου θα άρχιζαν να ακούγονται στους ραδιοερασιτεχνικούς δέκτες. 
Ο σταθμός κάλυψε ακόμα την επικοινωνία μέσω κοντινών επαναληπτών αλλά και το τοπικό μας δίκτυο στα UHF που χρησιμοποιούσαμε για ενδοεπικοινωνία.


Ο Μάνος SV4PBH είχε αναλάβει το θέμα της ασφάλειας του χώρου, της σήμανσης των εθελοντών και επισκεπτών και άλλα καθήκοντα τα οποία έφερε εις πέρας πριν και μετά την δραστηριότητα. Στη Μεγαλόπολη είχε συνεργασία με εθελοντές και πραγματικά στο θέμα της οργάνωσης και χωροταξίας πήραμε εξαιτίας του τα εύσημα...


Ο Βαγγέλης SV1GZT μαζί με τον Σωτήρη SV1QT ήταν υπεύθυνοι στη δεύτερη φάση, στην πλήρωση του μπαλονιού με αέριο ήλιο. 



Με μιά μεγάλη ομάδα εθελοντών που ήταν ενημερωμένοι για το έργο τους δούλεψαν υποδειγματικά κάτω από τον Ήλιο για πάνω από τρεις ώρες. Με κάθε προφύλαξη, γάντια, σε  χώρο στρωμένο κατάλληλα και σηματοδοτημένο με κόκκινη ταινία...


Ο Ντίνος SV3IEG έτρεχε σε όλα. Αν και ήταν υπεύθυνος για την τοποθέτηση του αλεξιπτώτου, δούλεψε παντού και συνεργάστηκε με όλους... Καλά πληροφορημένες πηγές ανέφεραν ότι έριχνε κλεφτές ματιές στις κορυφές που φαίνονταν στον ορίζοντα...

Εγώ με τον Χρήστο SV1NJX μάλλον είχαμε το λιγότερο τρέξιμο στο χώρο απογείωσης. Η αλήθεια είναι όμως ότι τρέχαμε για μήνες πριν να κατασκευάσουμε και να ελέγξουμε τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό ώστε να είναι έτοιμος στην ώρα του.
 Άλλωστε αστοχία στον εξοπλισμό θα σήμαινε όχι μόνο απώλεια του payload αλλά και ένα πρωτοφανές φιάσκο χωρίς προηγούμενο. Στη θέση του στομαχιού μου ένιωθα μια γάτα να κοιμάται κουλουριασμένη και φοβόμουν την ώρα που θα πάει κάτι στραβά και θα ξυπνήσει απότομα...
Χωροταξικά είμαστε έτοιμοι σε λίγη ώρα. Σε κάθε ομάδα προστέθηκαν εθελοντές να βοηθήσουν το έργο των υπευθύνων, ενώ στην παλαιά εθνική οδό Μεγαλόπολης Τρίπολης στηνόταν ένας ακόμα σταθμός με κάλυψη στα 40 μέτρα, στους επαναλήπτες και στα UHF. 
Το κυριότερο όμως έκανε αναμετάδοση του APRS του Αιόλου να φαίνεται στο χάρτη όσο αυτός ήταν ακόμα στο αεροδρόμιο. Ο Τάκης SV3AUW έμεινε στο σημείο μέχρι αργά για τον παραπάνω σκοπό κρατώντας τον σταθμό σε ετοιμότητα για backup...


Άλλος ένας σταθμός mobile i-gate στήθηκε στο χώρο από τον Γιώργο SV3PJL. O Γιώργος σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια θα έπιανε μια βουνοκορφή στην Κορινθία, όμως όταν είδαμε την αλλαγή των ανέμων σε βόρειους αποφασίσαμε ότι θα ήταν πιο χρήσιμος στο σημείο απογείωσης...

Τρέχοντας διάφορα μοντέλα πρόβλεψης, υπολογίζαμε ότι αν απογειώναμε τον Αίολο στην ώρα του, δηλαδή στις 11 το πρωί, το πιθανότερο ήταν να προσθαλασσωνόταν στον Μεσσηνιακό κόλπο γύρω στα δέκα ναυτικά μίλια από την ακτή.
 Όσο καθυστερούσαμε αναμενόταν αλλαγή του καιρού με δυτικότερους ανέμους που θα έφερναν τον Αίολο οριακά στον κόλπο της Καλαμάτας ή στην ξηρά βορειότερα της Καρδαμύλης. Αποφασίσαμε επομένως να περιμένουμε λίγα λεπτά (!)


Για την περισυλλογή του φορτίου όταν θάπεφτε πάλι στη Γη είχαμε συνεργαστεί με την ΕΟΔ Αρκαδίας η οποία είχε ενημερώσει και τους όμορους νομούς. Η ύπαρξη πλωτών μέσων στην Καλαμάτα μας καθησύχασε και αποφασίσαμε να προχωρήσουμε σε διαδικασία προετοιμασίας απογείωσης...


Στο μεταξύ στο σημείο έχει φτάσει κόσμος, τα τηλέφωνα χτυπάνε από τοπικά κυρίως ΜΜΕ, από την Αστυνομία, Πυροσβεστική κλπ 
Στα 40 μέτρα γίνεται χαμός! Όλη η Ελλάδα περιμένει με αγωνία την απογείωση, ακούω λίγο στο 7,160 και νιώθω στο στομάχι μου τη "γάτα" να αλλάζει πλευρό...


Η αλήθεια είναι ότι περίμενα πιο σύντομη τη διαδικασία φουσκώματος. Είκοσι λεπτά; μισή ώρα; Άντε μία! Δεν θα φουσκώναμε πια και αερόστατο! Δυστυχώς αργήσαμε με αποτέλεσμα να ταλαιπωρήσουμε για ώρες τους συναδέλφους που περίμεναν την απογείωση. Το τι έφταιξε ακριβώς δεν έχει σημασία, αφού είναι θέμα που απασχολεί πλέον την ομάδα, αυτό που έχει σημασία είναι ότι ως υπεύθυνος του J43VHF αναλαμβάνω την ευθύνη και ζητάω συγγνώμη από όσους περίμεναν υπομονετικά μέχρι την απογείωση...


Εκτός από τους δεκάδες συναδέλφους που περίμεναν, πολλές ενώσεις ραδιοερασιτεχνών ανά την Ελλάδα έχουν οργανώσει ground team και συνεργάζονται μαζί μας. Πάτρα, Κατερίνη, Χίος, Βόλος, Σάμος κλπ. 
Η Πάτρα έχει και επι τόπου αντιπροσωπεία στη Μεγαλόπολη! Μόνο η ΕΕΡ λείπει αν και οι περισσότεροι είμαστε μέλη της...


Ώρα 14:20. Όλα είναι έτοιμα. Ο Αίολος έχει γεμίσει με περίπου τέσσερα κυβικά ήλιο και ανυπομονεί να πετάξει στον νεφελώδη πλέον αρκαδικό ουρανό. 

Στο χώρο ηχεί ο συναγερμός χαμηλού ύψους σημάδι ότι έχουν τροφοδοτηθεί όλες οι βαθμίδες των ραδιοφάρων και το payload σφραγίζεται με ειδική ταινία. 


Αντίστροφη μέτρηση. 3-2-1-0! Χειροκροτήματα, φωνές, ενθουσιασμός... Ο Αίολος απογειώνεται! 

10 δευτερόλεπτα μετά την απογείωση
Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα έρχονται τα πρώτα report. Ο Αίολος είναι ακόμα σε οπτική επαφή όταν ακούγεται σε πανίσχυρους σταθμούς στη Ρόδο την Κρήτη και την Καστοριά! 


Οι μονάδες της ΔΕΗ
Η "γάτα" που κοιμόταν στο στομάχι μου γουργούριζε πλέον με ανακούφιση. Τα beacon είχαν αρκετή ισχύ για να ακουστούν αξιοπρεπώς... Ενώ το APRS έστελνε το υψόμετρο και την θερμοκρασία που συνεχώς έπεφτε!


4χλμ υψος
Η θερμοκρασία στα 5000 μέτρα είχε πέσει στους -40 και αυτό είχε ένα κακό αποτέλεσμα: μέσα στο payload τελευταία στιγμή -δευτερόλεπτα πριν την απογείωση- διαπίστωσα ένα κενό που έπρεπε να καλύψω, και το μόνο διαθέσιμο υλικό ήταν μια κάμερα! Την έβαλα λοιπόν και κατά λάθος πάτησα και το start και αυτή άρχισε να τραβάει φωτογραφίες ανά 10 δευτερόλεπτα!! 


Κρήτη, Κύθηρα, Ταίναρο
Όμως, περνώντας από τα σύννεφα στα 3000 μέτρα, ένα στρώμα υγρασίας έκατσε πάνω στον ευρυγώνιο φακό και ανεβαίνοντας πάγωσε, με αποτέλεσμα μόνο πάνω από τα 30 χλμ να αρχίσει να λιώνει ο πάγος και να φανεί οτιδήποτε...


Αργολικός κόλπος, Αττικη
Η θερμοκρασία που έστελνε ο Αίολος πήρε θετικό πρόσημο μόνο όταν πλησίασε στο ανώτατο σημείο του ταξιδιού του. 
Στο μεταξύ στον αεροδιάδρομο ετοιμάζονται οι ομάδες που θα αναζητήσουν το payload όταν επιστρέψει. Πρέπει να πάρουμε το τελευταίο στίγμα πριν πέσει στη Γη και αν είναι δυνατόν και μετά. 



Δυο ομάδες ξεκινάμε μαζί με κατεύθυνση την Καλαμάτα. Σε κάθε ομάδα υπάρχουν αυτοκίνητα με υποδομή λήψης APRS ενώ σε δυο υπάρχουν και φορητές κατευθυνόμενες κεραίες.


Σε απομακρυσμένο σημείο της Μεσσηνίας έχει στησει ήδη τον εξοπλισμό της η ομάδα Hackerspace. Δοκιμάζουν ένα σύστημα βασισμένο σε δέκτη SDR το οποίο παίρνει δεδομένα από το APRS και γυρίζει σε ιδανική θέση τις δυο κατευθυνόμενες κεραίες ώστε να ακολουθούν το "στόχο".
Ήταν μια καλή ευκαιρία να δοκιμάσουν την πλατφόρμα τους στην πτήση του Αιόλου...




Αριστερά η Κυπαρισσία, δεξιά το Άστρος
Είμαστε ακόμα στην Μεγαλόπολη όταν ακούμε στον ασύρματο ότι ο Αίολος έφτασε στα 31 χιλιόμετρα ύψος, έσκασε, και πλέον κατευθύνεται με 228 χλμ ανά ώρα πάλι στη Γη...

Καλαμάτα
Αγωνιούμε να πάρουμε το τελευταίο στίγμα στο APRS. Αυτό θα μας βοηθήσει να βρούμε και πάλι το φορτίο. Ωστόσο σε λίγο παύουμε να ακούμε τα beacon του στα 2 και στα 10 μέτρα. 

Μετά από λίγα λεπτά και επίσημα το ταξίδι του Αίολου τελειώνει πάνω στον Ταύγετο σε υψόμετρο 1200 μέτρων.


Λίγα μέτρα πάνω από το έδαφος
Το κομβόι των οχημάτων φτάνει στην Καλαμάτα. Η τελευταία τηλεμετρία έχει ληφθεί σε υψόμετρο 2280 μέτρων, δευτερόλεπτα πριν πέσει στο έδαφος. Παίρνουμε το δρόμο για Σπάρτη γνωρίζοντας ότι πλέον είναι πολύ δύσκολο να εντοπίσουμε ακριβώς το σημείο πτώσης.


Παίρνουμε τον δρόμο Καλαμάτας Σπάρτης και κατηφορίζοντας στις ρεματιές του Ταϋγέτου δεν έχουμε καμιά ένδειξη από κανένα beacon! Τα δυο μορσικά θα είχαν ελάχιστη τάση στις μπαταρίες τους για κάποια ώρα ακόμα. Το aprs είχε μεγαλύτερη αυτονομία, αρκεί να πλησιάζαμε το σημείο του ώστε να μπορέσουμε να το λάβουμε...
Αποφασίζουμε να χωριστούμε σε δυο ομάδες: Η μία να επιστρέψει προς Καλαμάτα και να ανιχνεύσει τις νότιες παρυφές του Ταΰγετου. Και η άλλη να συνεχίσει για Σπάρτη.
Ο Κώστας SV1QFB έχει έναν πολύ καλά εξοπλισμένο σταθμό με φορητή κατευθυνόμενη κεραία. 




Μαζί πάνε και ο Γιώργος SV3PJL που κάνει μέχρι τώρα mobile i-gate μαζί με τον SV1EPM που γνωρίζει πολύ καλά την περιοχή. Τους συνοδεύει και τμήμα της ΕΟΔ Μεσσηνίας.
Δυστυχώς δεν έχουν καμία ένδειξη λήψης και εγκαταλείπουν λίγες ώρες αργότερα...


Η δεύτερη ομάδα συνεχίζουμε προς Σπάρτη. Είμαστε με την ΕΟΔ Αρκαδίας, και ακολουθούμε με τρία οχήματα ο Βαγγέλης SV1GZT με τον Χρήστο SV1NJX, ο Νίκος SV1EIG με τον Δημήτρη SV1CDM και εγώ (SV1BJY) με το Ντίνο SV3IEG. Κάποια στιγμή ο EIG μας σπάει τα αφτιά στον ασυρματο! "Κάτι έλαβα!!! έχω στίγμα στο APRS από το J43VHF-11..."


Συναγερμός! Ταυτοποιούμε το σήμα σε χάρτη και βλέπουμε ότι το φορτίο έχει πέσει σε 1200 υψόμετρο!
Ξαναχωριζόμαστε σε δυο ομάδες: Η μία θα προσπαθήσει να λάβει εκ νέου την τηλεμετρία και να επιβεβαιώσει το στίγμα δίνοντας μας πληροφορίες από τον ασύρματο. 
Με μια φορητή κεραία ο SV1EIG με τον Δημήτρη SV1CDM σε λίγο παίρνουν σταθερά ανά 20 δευτερόλεπτα τηλεμετρία από το φορτίο. Η θερμοκρασία του δείχνει να είναι στους 21 βαθμούς πράγμα που μας βεβαιώνει ότι είναι σε πλαγιά που κοιτάει στη δύση. Είναι ήδη αργά και στις ανατολικές πλαγιές έχει δύσει και έχει πέσει η θερμοκρασία... 


Η δεύτερη ομάδα συνεχίζουμε σε έναν άσχημο χωματόδρομο περνώντας στην απέναντι όχθη της ρεματιάς, προσπαθώντας να προσεγγίσουμε το σημείο.
Προπορεύεται το φορτηγάκι της ΕΟΔ και ακολουθούμε ο Ντίνος και εγώ με το HRV. Μετά από 40 λεπτά ο ανηφορικός δρόμος σταματάει. Λαμβάνω την τελευταία τηλεμετρία στο VX-8 που βγάζει και την απόσταση μου από το φορτίο: 2 χιλιόμετρα! Δύο χιλιόμετρα σε ευθεία στην κατεύθυνση που βλέπουμε ένα αδιάβατο δάσος!!

Ώρα 19:40. Νυχτώνει. Αποφασίζουμε να κάνουμε μια απόπειρα προσέγγισης μέχρι την πρώτη κορυφή. Δυστυχώς ο χρόνος είναι εναντίον μας. Η επιχείρηση λήγει χωρίς αποτέλεσμα στις 23:30 το βράδυ! Με την βοήθεια ενός βοσκού επιστρέφει η ομάδα από την κορυφή χωρίς καν να εντοπίσει το φορτίο. "Η πιο δύσκολη ανάβαση που έχω πάει" μου λέει ο Ντίνος και αυτό βαραίνει την απόφαση μου να εγκαταλείψουμε...


Το φορτίο μένει στον Ταΰγετο...

Οι υπόλοιπες ομάδες έχουν επιστρέψει ήδη στην Αθήνα. Περνάμε την Καλαμάτα στις 00:30 και συνεχίζουμε μέχρι την Τρίπολη με τους ΕΟΔίτες που έμειναν μαζί μας μέχρι τέλος...

Η επιχείρηση "Αίολος" έχει τελειώσει. 
Το mailbox έχει πλημμυρίσει με συγχαρητήρια από όλη την Ελλάδα, ωστόσο... μέσα σε λίγες ώρες παίρνουμε την μεγάλη απόφαση! Είναι θέμα τιμής να επισφραγίσουμε την πρώτη έξοδο των Ελλήνων ραδιοερασιτεχνών στην Στρατόσφαιρα με την ανάκτηση του φορτίου. Πρέπει να βρούμε το "κουτί"!

Δυστυχώς μας δυσκολεύουν οι εκλογές. Πολλοί έμπειροι και ενθουσιώδεις συνάδελφοι θέλουν αλλά δεν μπορούν να συμμετέχουν στην επιχείρηση ανάκτησης αφού τις ίδιες μέρες έχουν προγραμματίσει να ταξιδέψουν. Κατόπιν πολλών υπολογισμών στο google earth, σε χάρτες και φωτογραφίες της περιοχής καταλήγουμε σε μια ευέλικτη μικρή ομάδα που επιχειρεί με επιτυχία την ανάκτηση του φορτίου. 
Ο Κώστας SV1OAA μαζί με τον Χρήστο, βοσκό της περιοχής και μένα (SV1BJY) φτάνουμε στο σημείο με ασφάλεια και ανακτούμε το payload μια εβδομάδα μετά την απογείωση του.
Τώρα, τέλειωσε!

Δια ταύτα:
Θεωρούμε την δραστηριότητα απόλυτα επιτυχημένη. Καταφέραμε τους στόχους μας από την οργάνωση μέχρι και την ανάκτηση.
 Ακουστήκαμε πέραν των προσδοκιών μας με ελάχιστη ισχύ και κατασκευάσαμε μόνοι μας τον εξοπλισμό κάτι που μας κάνει υπερήφανους: Δεν ακούστηκε το ακριβό γιαπωνέζικο μηχάνημα με τον πανάκριβο ενισχυτή του Βούλγαρου και την τετράδα του Ιταλού, αλλά το μισό βατάκι σε συρμάτινα δίπολα που φτιάχτηκε από Έλληνες για να φτάσει στις παρυφές του διαστήματος και να επιστρέψει στα χέρια μας!
Το δεύτερο σκέλος του "πειράματος" ήταν να δούμε αν μια παρέα που ξεκίνησε από το μηδέν θα μπορούσε να συνεργαστεί για ένα εγχείρημα που φαινόταν δύσκολο και ακατόρθωτο. Όχι μόνο το καταφέραμε αλλά συσπειρώσαμε μια ακόμα μεγαλύτερη παρέα εθελοντών που δούλεψε μαζί μας με ενθουσιασμό, και έκανε πραγματικότητα την απίθανη αρχική ιδέα...

Συμπέρασμα: Αν θέλουμε, με οργάνωση και μεθοδικότητα, μπορούμε!

Από την ομάδα του J43VHF ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους σας!! Η επόμενη δραστηριότητα θα έχει υψηλότερους στόχους και περισσότερο κόσμο από την αρχή...

73