J43VHF AEOLUS-2 WAY

Πρέπει να ήταν η πρώτη φορά που έγινε τέτοια ενεργοποίηση σταθμών στα 2Μ SSB στην Ελλάδα! Πιθανότατα και τελευταία. Δεν θυμάμαι ποτέ τέτοιο pileup! Το footprint του Αίολος-2 ήταν τεράστιο καλύπτοντας από Ιταλία μέχρι Τουρκία. Αν κάποιος επίγειος σταθμός λάμβανε καμιά 20αρία τοπικούς σταθμούς δίπλα του, φανταστείτε πόσους ακούγαμε εμείς από το link του Αίολος-2!! Ποτέ δεν φανταζόμαστε ότι θα βγουν τόσοι σταθμοί μαζικά στα 2Μ...

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Στόχος της ομάδας μας ήταν να δοκιμαστούν στο Αίολος-2 project, πρωτοποριακές τεχνικές επικοινωνίας που δεν είχαν εφαρμοστεί από άλλους σε HAB (High Altitude Balloon) και παράλληλα να κινητοποιηθεί ραδιοερασιτεχνικός πληθυσμός στην Ελλάδα και γιατί όχι στο εξωτερικό... Ακόμα θέλαμε να κάνουμε ομαλή πτήση και ανάκτηση του payload σπάζοντας το περσινό υψόμετρο των 30,886 μέτρων... 

Δύσκολα τα πράγματα: Ο πρώτος στόχος προϋπόθετε επικοινωνία 2way και όχι τα beacon's που είχαμε πέρυσι. Και αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε SSB για να μπορούμε να ακούμε πολλούς σταθμούς συγχρόνως αντί πατήματα με FM! Απ την άλλη έπρεπε να διασφαλίσουμε ότι το σύστημα που θα απογειώναμε θα είχε δικλίδες ασφαλείας και δεν θα έβγαινε εκτός λειτουργίας από κάποιον κακοήθη...

Έτσι σχεδιάστηκε ο βασικός πομποδέκτης να έχει επικοινωνία στα 2m με το ευρύ κοινό και από την άλλη πλευρά ο χειριστής του J43VHF να μιλάει στα 23cm προς το ΗΑΒ και να ακούει στα UHF την εκπομπή του ΗΑΒ προς τον σταθμό μας στην Μεγαλόπολη. Ακούγεται -και ήταν- πολύπλοκο, αλλά οι δοκιμές που είχαμε κάνει μεταξύ Υμηττού και Πάρνηθας είχαν καλά αποτελέσματα... Εννοείται ότι σε κάθε συχνότητα υπήρχαν επιπλέον κωδικοί, υπότονοι CTCSS κλπ
Μεγάλο πλεονέκτημα, το ότι ο χρήστης στα 2m δεν είχε να ρυθμίσει τίποτα! 144,220 USB και... τέλος!

Το συγκεκριμένο "ράδιο" υλοποιήθηκε αποσυναρμολογώντας συσκευές του εμπορίου και κρατώντας μόνο τα λειτουργικά τμήματα που είχαμε ανάγκη. Για παράδειγμα στα 2m, "διέλυσα" ένα FT290 που πήραμε από τον sv3auw σε "τιμή κόστους". Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την δραστική μείωση του τελικού βάρους, απαραίτητη προϋπόθεση για να ολοκληρωθεί μια επιτυχημένη πτήση με ΗΑΒ.

Εκτός από το "ράδιο" μέσω του οποίου θα κάναμε επαφές με το έδαφος, απαραίτητο ήταν και το σύστημα εντοπισμού APRS κυρίως για την ένδειξη του στίγματος, την καταγραφή της πτήσης και τον εντοπισμό του φορτίου όταν αυτό επιστρέψει στη Γη. 

Επειδή θέλαμε "καθαρή" την μπάντα των 2m από εκπομπές, ώστε να την χρησιμοποιήσουμε για επαφές, αποκλείσαμε εξαρχής την χρήση του 144,800 για APRS. Μονόδρομος ήταν τα UHF, μπάντα προσιτή σε πολλούς ραδιοερασιτέχνες για να οργανώσουμε ομάδες εντοπισμού. Έτσι προσαρμόσαμε το "περσινό" Arduino του Αίολος-1 στους 438,100ΜΗΖ με το ίδιο baudrate (1200) με αρκετά χαμηλότερη ισχύ, 130mW περίπου... Κάναμε και εδώ τις δοκιμές, και όλα πήγαν καλά! 

Το βάρος βέβαια, σιγά σιγά (slowly-slowly!) αυξανόταν, αλλά ο "μηχανικός πτήσης" o Γιώργης SV3PJL ήταν κάθετος: "do not worry!!!"

Έτσι φορτώσαμε και ένα δεύτερο Arduino με τους απαραίτητους αισθητήρες υγρασίας και θερμοκρασίας, με σκοπό την καταγραφή δεδομένων για λογαριασμό του Πειραματικού Σχολείου Αναβρύτων.

Βάλαμε και μπαταρίες Λιθίου για κάθε μονάδα ξεχωριστά, και μια ηχητική ειδοποίηση που ενεργοποιείτο  όσο το GPS έβλεπε υψόμετρο κάτω από 3χλμ. Το τελευταίο, είχε σκοπό να βοηθήσει τον εντοπισμό του φορτίου από τις ομάδες ανάκτησης, αν και εφόσον έπεφτε μέσα σε δασική ή θαμνώδη περιοχή.

Όλα αυτά "χτίστηκαν" σε δυο κουτιά (το ένα μέσα στο άλλο) από φελιζόλ, μονώθηκαν μεταξύ τους οι βαθμίδες για αλληλοεπηρεασμούς, και κλείστηκαν οι απαραίτητες τρύπες των αισθητήρων, κεραιών κλπ ώστε το payload να επιπλέει!

Βάφτηκε με έντονο κίτρινο (ακρυλικό υδατοδιαλυτό) χρώμα για ευνόητους λόγους και τοποθετήθηκαν τα σχοινιά στήριξης μετά από προσεκτικό ζύγισμα...!
Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του payload ήταν τα εξής:
Downlink tx-rx SSB 144,220MHz, 2W rf power (2sc1971) ant open dipole horizontal polarisation.
Uplink tx 433,475MHz, 150mW rf power (2n3866) ant ground plane horizontal(!) polarisation.
Uplink rx 1297,525MHz ant horizontal sleeve dipole.
APRS beacon 438,100MHz 130mW rf power ant vertical sleeve dipole.
Αφού όλα δοκιμάστηκαν, και φορτίστηκαν οι μπαταρίες την προηγούμενη μέρα, φορτώθηκαν προσεκτικά στο όχημα. Κυριακή πρωί το ραντεβού ήταν στα διόδια της Ελευσίνας.

Ξημερώματα λοιπόν, αρχίζουμε να μαζευόμαστε σιγά-σιγά ωστόσο οι οιωνοί δεν είναι αισιόδοξοι: στο ίδιο σημείο έχουν ραντεβού και τουλάχιστον δύο νεκροφόρες(!!!) παρόλα αυτά το ξεπερνάμε...

Ξεκινάει το ταξίδι για Μεγαλόπολη, γύρω στα δέκα αυτοκίνητα. Στην Τρίπολη δύο σταθμοί ο Γιάννης SV1LHM και ο Αποστόλης SV1LJJ συναντιόνται με τον Παναγιώτη SV3AUZ που τους βοηθάει να φτάσουν στα σημεία τους. 

Στο 438,100 (όπως δυστυχώς και στο 144,800) το δίκτυο APRS είναι ανύπαρκτο, οπότε έπρεπε να στήσουμε δικούς μας σταθμούς να λαμβάνουν την τηλεμετρία του Αίολος-2. Έτσι ο Αποστόλης SV1LJJ θα κατευθυνόταν νότια προς Λακωνία και ο Γιάννης SV1LHM σε μια πλεονεκτική τοποθεσία βόρεια της Τρίπολης.

 Για τον ίδιο σκοπό στον Ταΰγετο θα πήγαιναν ο Δημήτρης SV1EDZ, με τον Κώστα SV3BIL και τον Παναγιώτη SV3APB από την Καλαμάτα. 
Εκτός από λήψη στο 438,100 θα έκαναν και digi ώστε το σήμα του Αίολος-2 να περνάει τελικά στο διαδίκτυο...

Μαζί μας ήταν και η ομάδα "hackerspace", μια μεγάλη παρέα, με τον Πιέρο SY1ARV και άλλους συναδέλφους, που αφού έφτασαν μαζί μας στην Μεγαλόπολη και βοήθησαν στο στήσιμο του σταθμού, μετά κατευθύνθηκαν στα Δολιανά και έστησαν μια crossyagi και μια helical να κοιτάει την Στρατόσφαιρα! Ο φετινός εξοπλισμός τους είχε και αναλογικούς ασυρμάτους YAESU εκτός από τους "περιορισμένης ευθύνης" δέκτες SDR, πράγμα που έκανε την ομάδα δυνατό σημείο του δικτύου μας...
Άλλος ένας σταθμός APRS στο 438,100 ήταν o Βασίλης SV3ISZ στην Αργολίδα (δια παν ενδεχόμενον! με βατραχοπέδιλα μάσκα και ψαροντούφεκο!)

Στο APRS δίκτυο των VHF στο 144,800 τώρα, υπήρχαν δυνατοί σταθμοί που έκαναν ορατές στο δίκτυο τις ομάδες ανάκτησης. Ο Γιώργος SV1JRF στον Άλιμο με δυο yagi να κοιτάνε την Πελοπόννησο, και ο Δημήτρης SV1GCB με τον σταθμό του στο 2nd QTH!!! To APRS δίκτυο λοιπόν ήταν δυνατό!!

Στο αεροδρόμιο της Μεγαλόπολης οι υπόλοιποι ραδιοερασιτέχνες, αρχίσαμε να στήνουμε τον σταθμό των 40μέτρων για αρχή, και με το που βγήκε στον αέρα καταλάβαμε ότι υπήρχε "κάποιο" ενδιαφέρον...! Συνάδελφοι από όλη την χώρα δεν πίστευαν στα αφτιά τους ότι "στις 11 ακριβώς θα πετάξει"...

Το αέριο ήρθε, και το μπαλόνι άρχισε να φουσκώνει γρήγορα. Οι εθελοντές συνάδελφοι έδιναν τον καλύτερο εαυτό τους ώστε όλο το project να υλοποιηθεί σε τρεις τομείς:
α. Κέντρο επικοινωνιών με σταθμό βραχέων 7,120MHz LSB (SV1OAA, SV1DAY, SV1EPM)
    Uplink για τον Αίολο-2 με crossyagi 433ΜΗΖ και yagi 1296MHz (SV1QFB)
    Σταθμό τροφοδοσίας με φωτοβολταϊκά. (SV1QFB)
    Μετεωρολογικό σταθμό! (SV1QFB)
    Ασύρματο για (ενδο)επικοινωνία στο 145,400ΜΗΖ (SV1NJX)
    3G iGATE στο 438,100 (SV1NJX)
    3G iGATE στο 144,800 (SV1NJX)
β. Φορτίο. Τελικός έλεγχος ενεργοποίηση συσκευών για απογείωση.(SV1BJY, SV1IVS)
γ. ΗΑΒ, φόρτιση με αέριο He, δέσιμο αλεξιπτώτου, φορτίου, έλεγχος και απογείωση.(SV3PJL, SV1QT, SV3IEG, SV1EIG)

Στο χώρο άρχισαν να έρχονται και άλλοι συνάδελφοι, επισκέπτες, ραδιοερασιτέχνες-διασώστες της ΕΟΔ Αρκαδίας, συνάδελφοι με κλιμάκιο της ΕΕΤΤ, οι ορειβάτες του ΠΟΑ που θα μας βοηθούσαν στην ανάκτηση, εργαζόμενοι του διπλανού ορυχείου της ΔΕΗ, δημοσιογράφοι και φωτογράφοι, τσοπάνηδες από τις διπλανές στάνες (ορ΄ τι΄ν΄τούτου?) και άλλοι...

Να σημειωθεί ότι το κλιμάκιο της ΕΕΤΤ έκανε ουσιαστική δουλειά και έλεγχο, το πλήρωμα του βαν ήταν έμπειρο και εξειδικευμένο και ελέγξαμε τα πάντα πριν δοθεί σήμα για απογείωση. Σπάνιο δείγμα επαγγελματισμού για τους ρυθμούς που έχουμε συνηθίσει σε άλλους τομείς του δημοσίου!!

11:00 ο Αίολος-2 ήταν φουσκωμένος και το φορτίο ενεργοποιημένο για απογείωση... Ωστόσο είχε ανοίξει και ο "ασκός του Αιόλου" με ριπές αέρα που έφερναν σε οριζόντια πτήση το HAB! Αναγκαστικά η απογείωση καθυστέρησε πέραν της αντίστροφης μέτρησης, περιμένοντας το κατάλληλο δευτερόλεπτο για να αφεθεί το φορτίο!

Λίγα λεπτά αργότερα ο Λουκάς SV1IVS με τον Γιώργη SV3PJL, απελευθερώνουν το Αίολος-2 στον ουρανό! Το φορτίο ξύνει τον αεροδιάδρομο αφήνοντας σημάδια φελιζόλ και χρώματος στον αέρα (και ορθώνοντας τα λιγοστά μαλλιά μου σαν γάτα που ήρθε κατά πρόσωπο με το καλοταϊσμένο ντόπερμαν του γείτονα...)

Ο Αίολος-2 ανεβαίνει αργά στον ουρανό... Τα πρώτα δευτερόλεπτα είναι εφιάλτης καθώς δεν ξέρω τι ακριβώς έγινε με το χτύπημα στον αεροδιάδρομο. Οι πρώτες κλήσεις του Κώστα SV1OAA δεν έχουν απάντηση! Ωστόσο σε λίγα δευτερόλεπτα τα πράγματα αλλάζουν: Στο 144,220 γίνεται πανζουρλισμός, τρελό pileup που θύμιζε dxpedition στα HF, εκατοντάδες σταθμοί (χωρίς υπερβολή) από κάθε γωνιά της Ελλάδας... Κανείς μας δεν το περίμενε! 

Η παρουσίαση του project στα εντευκτήρια της ΕΕΡ πριν λίγες μέρες, με τα lookups να ξεπερνάνε τα 100 το ίδιο βράδυ, και τα συγχαρητήρια που έφθαναν κατά δεκάδες όσο πλησίαζε το event, δεν μας είχαν υποψιάσει...

Η συχνότητα του uplink, την ήξερα μόνο εγώ και η ΕΕΤΤ, στο 433,475 μας φέρνει όλο το τράφικ από το 144,220. Ακούγαμε συγχρόνως SV7, SV1 (χαμός!), SV4, SV8 (άλλος χαμός από τους Ζακυνθινούς), SV9, SV2, SV3, SV6, SV5 και αργότερα βέβαια Ιταλοί και Τούρκοι! Πραγματικά δεν περιμέναμε τέτοια ανταπόκριση, δεν πιστεύαμε ότι υπάρχουν τόσοι σταθμοί στην Ελλάδα!!!

"Ρε συ που είναι όλοι αυτοί κρυμμένοι στο fielday και στα contest?? Γιατί δεν βγαίνουν?" Μας έμεινε η απορία...

Ωστόσο η περσινή εμπειρία μας λέει ότι δεν πρέπει να χρονοτριβούμε. Ο Μάνος SV1DAY που έχει άμεση επαφή με τον Πεζοπορικό Όμιλο Αθηνών, έχει μαζί του ορειβάτες με εξοπλισμό για να αντιμετωπίσουμε ότι προκύψει στην ανάκτηση του φορτίου. Χωριζόμαστε σε τέσσερα οχήματα και αποχωρούμε για το πιθανό σημείο προσεδάφισης στον βόρειο Πάρνωνα. 

Το δίκτυο APRS δουλεύει άψογα, τόσο στα UHF όσο και στα VHF. Στο διαδίκτυο φαίνεται το Αίολος-2 να βρίσκεται ήδη στην Στρατόσφαιρα και να περνάει το στρώμα του όζοντος ακάθεκτο με ανοδική πορεία. Αμφιβάλω ακόμα ότι θα μπορέσει να ξεπεράσει το περσινό υψόμετρο. Μέχρι τώρα είναι όλα θετικά και οι επαφές συνεχίζουν να γίνονται αδιάκοπα. Το pileup δεν κόβει με τίποτα, όσο ανεβαίνει τόσο περνάνε πιο μακρινοί σταθμοί, οι Ιταλοί κάνουν πάρτι!

Το Αίολος-2 φτάνει στα 34.600 μέτρα και σκάει! Σε κανένα υπολογιστικό μοντέλο δεν έτρεξα τέτοιο υψόμετρο "άντε να φτάσει στα 32χλμ με το ζόρι!" έλεγα... Αναρωτιέμαι πως είναι δυνατόν να πηγαίνουν όλα τόσο καλά. Να δεις λέω, που θα ξενυχτίσουμε ψάχνοντας στο βουνό... Θα σταματήσει το μπηκον και δεν θα ξέρουμε που έπεσε... Θα χαλάσει το αλεξίπτωτο και θα πέσει με διακόσια χιλιόμετρα... θα πέσει σε χασισοφυτεία και θα μας τουφεκίσουνε... Δεν μπορεί, κάτι θα πάει στραβά...!

Ωστόσο, όλα πάνε καλά και ο Γιώργης SV3PJL ακούγεται να κάνει επαφές, ακόμα και όταν το φορτίο πλανάρει στις πλαγιές του Πάρνωνα... Μετά από δυόμιση ώρες πτήσης το φορτίο προσγειώνεται σε ορεινή περιοχή δίπλα στα Βούρβουρα...
Οι ομάδες APRS έχουν κάνει άριστα την δουλειά τους και έχουμε επιβεβαίωση του τελευταίου στίγματος που εξέπεμψε ο Αίολος-2 στον αέρα.

Είναι ώρα να αναλάβουν οι ομάδες ανάκτησης που έχουμε κατευθυνθεί στο σημείο. Ο Αποστόλης SV1LJJ βρίσκεται από το πρωί στην περιοχή, ο Νίκος SV1EIG με τον υιό παραμένουν σε σημείο που είναι απέναντι από την περιοχή που πρέπει να "χτενίσουμε" και τρία 4Χ4 μπαίνουμε στην κοίτη ενός χειμάρρου και στην συνέχεια σε έναν χωματόδρομο ψάχνοντας... 

Η δυσκολία που αντιμετωπίζουμε είναι ότι κάθε είδους υπολογιστής είναι άχρηστος να μας φορτώσει χάρτες ή οτιδήποτε θα βοηθούσε να ταυτοποιήσουμε το σημείο πτώσης. Αν και έχουμε κάρτες όλων των δικτύων, και κεραίες σε οπτική επαφή, δεν υπάρχει σήμα 3G και το GPRS σέρνεται...

Ο Μάνος SV1DAY και οι ορειβάτες του ΠΟΑ αρχίζουν να ψάχνουν στο βουνό, μαζί ο Κώστας SV1OAA και ο γιος του Τάκη SV3AUZ. Εγώ προσπαθώ να πάρω beacon με το VX8G και ο Τάκης μένει να φυλάει τα οχήματα. Αρχικά αποκλείονται μεγάλες περιοχές του βουνού και κει πραγματικά φάνηκε η χρησιμότητα πολλών ορειβατών που συμμετείχαν. Ευτυχώς μετά από λίγο πήρα στίγμα από το φορτίο στον φορητό, με απόσταση στα 0,7km...
Ήταν θέμα χρόνου πλέον. Στις 16:30 είμαστε δίπλα στο φορτίο...

Το buzzer χαμηλού ύψους ηχούσε ακόμα, το αλεξίπτωτο ήταν απλωμένο στην άλλη άκρη του σκοινιού, ενώ στο τέλος υπήρχε ένα μικρό κομμάτι από το μπαλόνι! Όλα έδειχναν ότι ο Γιώργης SV3PJL είχε κάνει άψογη δουλειά, εξασφαλίζοντας τέλεια πτήση στον Αίολο-2!

Διακόψαμε τις τροφοδοσίες σε κάθε βαθμίδα, μόνωσα για να μην βραχυκυκλώσει κάτι στην μεταφορά και αρχίσαμε να κατηφορίζουμε την πλαγιά... 

Στον ασύρματο ακούγαμε και τις άλλες ομάδες να αποχωρούν. Μετά από εφτά μήνες δουλειάς είχαμε τα καλύτερα αποτελέσματα και είμαστε απόλυτα ικανοποιημένοι.

Το υλικό που φορτώσαμε στον Αίολο-2 ήταν καινοτόμο για πτήση ΗΑΒ. Βάλαμε SSB transponter εκεί που άλλοι βάζουν ένα απλό aprs beacon λίγων γραμμαρίων. 
Φτάσαμε σε υψόμετρο ρεκόρ για τέτοια αποστολή. 
Στηριχθήκαμε σε δίκτυο που στήθηκε από εθελοντές μέσα σε λίγη ώρα. Ανακτήσαμε άθικτο τον εξοπλισμό με ευκολία κυριακάτικης βόλτας. 
Κάναμε πάνω από 250 επαφές μέσα σε λίγη ώρα.
Τέλος νιώθουμε υπερήφανοι, που το εγχείρημα μας στέφτηκε από επιτυχία και σχολιάζεται ήδη θετικά στα διεθνή ραδιοερασιτεχνικά φόρα.

Η τεράστια ανταπόκριση των Ελλήνων ραδιοερασιτεχνών δεν είναι επίλογος στην δραστηριότητα, αλλά αφορμή να σκεφτούμε κάτι αντίστοιχο για το μέλλον. 
Γιατί μπορούμε...